CZEGO NIE WIEMY O MIKOŁAJU!

Niby wszyscy, wszystko wiedzą o Mikołaju, ale czy na pewno?

Źródła podają, że urodził się 15 marca 270 roku w mieście Patara (starożytne miasto portowe w Licji, położone w południowo-zachodniej Anatolii, na południowy wschód od ujścia rzeki Ksantos). Znany był również jako Mikołaj z Bari – święty katolicki i prawosławny.

Był jedynym dzieckiem zamożnych rodziców i od najmłodszych lat odznaczał się skromnością, stroniąc od rozrywek. Od dzieciństwa związane z nim były cudowne wydarzenia. Dorastając wyrzekł się kobiet, rozrywek, polityki i handlu a poświęcił pobożności. Stawał w obronie pokrzywdzonych, wspomagał biednych. Podczas wyborów biskupa w Mirze uradzono, że urząd obejmie pierwsza osoba, która rankiem wejdzie do kościoła, aby się pomodlić. Był to Mikołaj. Jako biskup wspierał naukę o Trójcy Świętej, przeciwstawiał się zwolennikom arianizmu i zwalczał pogaństwo – doprowadził między innymi do zburzenia świątyni Artemidy. Słynął z wielu cudów, dzięki którym pomagał bliźnim w potrzebie, również odziedziczony majątek przekazał biednym.

Prawdopodobnie żył na przełomie III/IV w.n.e., sprawował posługę biskupią w Mirze (Myra, Mira - obecnie Demre – starożytne miasto we wschodniej Licji - Turcja). Wzmianki o nim znajdujemy w wielu hagiografiach (czyli żywotach świętych), z których najstarsze pochodzą z VI wieku. Wokół jego postaci narosło wiele legend, przedstawiających Mikołaja, jako czyniącego dobro i odznaczającego się dyskrecją.

Zmarł 6 grudnia 342/345 roku. Szczątki świętego znajdują się w bazylice w Bari w południowych Włoszech.

Wizerunek św. Mikołaja znajdujący się w bazylice pod jego wezwaniem w Bari, Włochy.               Źródło: internet

Początkowo kult świętego nie wykraczał poza granice Azji Mniejszej,  dopiero w X stuleciu nowa moda wyniosła go na sam szczyt, czyniąc jednym z najpopularniejszych świętych. Uroczyste obchody dnia świętego Mikołaja zostały zapoczątkowane w Konstantynopolu (Bizancjum), traktowane były jako godne przygotowanie do Bożego Narodzenia. Do Niemiec kult św. Mikołaja dotarł za sprawą Greczynki Teofano, żony cesarza Ottona II, która przywiozła ze sobą  ikonę przedstawiającą biskupa Miry. Jednym z pierwszych dzieci wierzących w Mikołaja była właśnie córka cesarzowej Teofano, Matylda.

Święty Mikołaj na ruskiej ikonie z XIII wieku. Źródło: https://ciekawostkihistoryczne.pl/2016/12/06/polskie-korzenie-swietego-mikolaja/

 

 

 

Popularność postaci, rozprzestrzeniła się na cały świat chrześcijański. Przez wieki wykształciły się rozmaite zwyczaje związane z obchodami tego dnia.

Już w średniowieczu uważano Mikołaja za patrona dzieci. W X wieku wystawiano dramaty liturgiczne dla dzieci, opowiadające historię świętego, które w późnym średniowieczu staną się niezwykle popularne w całej Europie. XII-wieczne zapiski ze środkowej Francji przekazują, że w wigilię 6 grudnia zakonnice roznosiły prezenty dla dzieci z biednych rodzin i zostawiały je wieczorem pod drzwiami. Związek kultu z wręczaniem prezentów jest udokumentowany od XV wieku w źródłach polskich, czeskich, austriackich, holenderskich, belgijskich i niemieckich. Wieczorem 5 grudnia, w wigilię święta Mikołaja, osoba przebrana za świętego obdarowywała owocami, orzechami, ciastkami czy cukierkami dobrze zachowujące się dzieci. Niegrzeczne uderzała pastorałem. Gdy święty nie pojawiał się osobiście, dzieci starały się przekazać, że czekają na prezenty, na różne sposoby. Z Holandii zachowały się zapisy o wystawianiu butów przy kominku. W Czechach dzieci wieszały skarpety na ramach okiennych, a w Austrii kładły buty na parapecie.

Święty Mikołaj zaczynał jako skromny biskup Miry, by po wielu tysiącach lat przeistoczyć się w świadomości ludzi w uśmiechniętego pana w czerwonym kubraku. Wizerunek rozdającego najmłodszym prezenty stopniowo ewoluował i był przyswajany przez różne kultury.

Kult Mikołaja zadomowił się w Polsce już na początku XI stulecia, za sprawą królowej Rychezy, żony Mieszka II, w czasach, gdy Czesi, Węgrzy czy Skandynawowie nawet jeszcze nie słyszeli o biskupie Miry.

Mikołaj jest patronem państw i miast: Albanii, Grecji, Rosji, Aberdeen, Antwerpii, Bari, Berlina, Bydgoszczy, Chrzanowa, Elbląga, Głogowa, Miry, Moskwy i Nowogrodu. Za patrona obrali go sobie również: bednarze, wytwórcy guzików, cukiernicy i piekarze, panny szukające kandydata na męża, gorzelnicy i piwowarzy, jeńcy, kanceliści parafialni, kierowcy, kupcy, marynarze, rybacy i żeglarze oraz flisacy, młynarze, uczeni i  studenci, notariusze, obrońcy wiary przed herezją, pielgrzymi i podróżujący, sędziowie i więźniowie, sprzedawcy perfum, wina, zboża i nasion. Patronuje również pojednaniu Wschodu i Zachodu.

Bydgoszcz ma szczególne więzy łączące ją ze świętym Mikołajem. Był on bowiem niemal od początku patronem miasta – łącznie ze świętym Marcinem. W miejscu, w którym stoi dzisiejsza katedra, już w XIV w. istniał drewniany kościół pod wezwaniem świętego Mikołaja. Świątynię tę w 1425 r. zniszczył pożar. W tym samym miejscu wybudowano istniejącą do dzisiaj farę (obecnie katedrę). Ona również jako patrona otrzymała świętego Mikołaja, któremu poświęcony jest boczny ołtarz świątyni. Jest w Bydgoszczy jeszcze jeden kościół pod wezwaniem świętego Mikołaja. Znajduje się on na rynku Starego Fordonu.

Fordoński kościół - obraz św. Mikołaja namalowany przez prof. Stanisława Wojciechowskiego z Poznania.

Nasza MIKOŁAJKOWA propozycja

Ciąg dalszy nastąpi...