O OBRAZIE KONSTYTUCJI 3 MAJA 1791 ROKU

Według historyka prof. Henryka Samsonowicza, Konstytucja 3 Maja stanowi ważny element pamięci zbiorowej, bez której żadna wspólnota istnieć nie może. Jego zdaniem, Polska odzyskiwała niepodległość trzykrotnie: właśnie 3 maja 1791 r. oraz 11 listopada 1918 r. i 4 czerwca 1989 r. 

Celem ustawy rządowej miało być ratowanie Rzeczypospolitej, której terytorium zostało uszczuplone w wyniku I rozbioru przeprowadzonego przez Prusy, Austrię i Rosję w 1772 r.

Dzisiaj zajmiemy się sztuką. Konstytucja też była nie lada sztuką, ale tym razem chodzi nam o obraz Jana Matejki związany z ogłoszoną Konstytucją 3 Maja.

Jednym z ostatnich dzieł Jana Matejki, które powstało u schyłku   życia artysty, był obraz Konstytucja 3 Maja 1791 roku. Malarz nie przepadał  za przedstawianiem XVIII wieku, ale pragnął poprzez swoją sztukę, uczcić stulecie (1891 r.) uchwalenia Konstytucji 3 maja, przedstawić na obrazie to wydarzenie. 

Artysta stworzył wielkoformatową kompozycję z kilkudziesięcioma postaciami historycznymi i rozbudowaną narracją, w której zawarł własną refleksję historiozoficzną. Z wielu różnych przekazów dowiadujemy się, że  obraz powstawał od stycznia do października 1891. W maju prace nad nim były jednak tak zaawansowane, iż możliwe było pokazanie płótna na jubileuszowej wystawie w Sukiennicach z okazji 100 rocznicy uchwalenia konstytucji.

Obraz ma wymiary 247 × 446 cm. Znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie.

Płótno przedstawia pochód posłów z Zamku Królewskiego do kolegiaty św. Jana  w celu ponownego zaprzysiężenia wraz z królem tekstu konstytucji uchwalonej 3 maja 1791 przez Sejm Czteroletni (1788–1792). Pochód podąża ulicą Świętojańską wśród rozentuzjazmowanego tłumu mieszkańców Warszawy. Przejście ochraniają żołnierze prezentujący broń. W głębi, u wylotu ulicy Świętojańskiej na Plac Zamkowy, widoczny jest fragment fasady Zamku Królewskiego z Wieżą Zygmuntowską (Zegarową). W przyglądaniu się dziełu pomoże wszystkim poniżej załączona animacja.