W dniu 27 listopada odbyło się u nas
otwarte spotkanie oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Bydgoszczy. W
trakcie spotkania czytelnicy biblioteki i zrzeszeńcy mieli okazję zapoznać się
z sylwetką ks. Józefa Wryczy. Postać tę przedstawił nam Ryszard Tusk (członek oddziału bydgoskiego) w oparciu o publikację
dr. Krzysztofa KORDY Ks. ppłk Józef
Wrycza (1884–1961). Biografia historyczna, pierwszej naukowej pracy poświęconej
jednemu z najważniejszych Kaszubów i znanych Pomorzan. „Józef Wrycza – ksiądz, wojak, narodowiec,
uczestnik życia politycznego II Rzeczypospolitej – przetrwał w pamięci
współczesnych jako człowiek zaangażowany w walkę o niepodległość Ojczyzny,
gotowy złożyć za jej sprawę najwyższą ofiarę. Ta niezwykle barwna postać budziła
i nadal budzi wiele skrajnych emocji i ocen, co zainspirowało Autora do
napisania niniejszej biografii.”
Józef Wrycza urodził się 4 lutego 1884
r. we wsi Zblewo na Pomorzu. Uczęszczał do Collegium Marianum w Pelplinie, a
następnie do gimnazjum humanistycznego w Chełmnie. Z powodu działalności
patriotycznej zmuszony został do opuszczenia Gimnazjum. Maturę zdał w
Wejherowie i wstąpił do Seminarium
Duchownego w Pelplinie. W 1908 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Jako duchowny
pracował w następujących parafiach - Borzyszkowy, Grucznie, Śliwicach,
Jastarni, Żarnowcu, Chełmży, Kowalewie i Wielu. Był także kapelanem wojskowym,
ponadto działał na polu społecznym (Bank Ludowy). Zaangażował się w prace ruchu
młodokaszubskiego, reprezentowanego przez czasopismo „Gryf”, które
popularyzowało regionalizm kaszubski i tradycje więzi z Polską. Zakładał różne
organizacje, towarzystwa oraz czytelnie ludowe. Stał się legendarnym przedstawicielem polskiego ruchu
niepodległościowego i antyniemieckiego, za co był poszukiwany od początku II
wojny. Przez całą okupację ukrywał się w różnych miejscach, jednocześnie prowadził
działalność konspiracyjną. Po wojnie, występował przeciwko sowietyzacji
Pomorza, nawoływał do bojkotu zarządzeń tzw. władzy ludowej, udzielał poparcia
oddziałom partyzanckim. Po zakończeniu działań wojennych aż do śmierci był
stale obserwowany i nękany przez Urząd Bezpieczeństwa. We wszystkich jego
posunięciach duszpasterskich i społecznych doszukiwano się wrogiej działalności
przeciw władzy ludowej. Zmarł 4 grudnia 1961 r. i został pochowany w Tucholi.
Jego pogrzeb stał się uroczystością patriotyczną.
Zaprezentowanie tak obszernej pracy i
przekazanie wielu cennych informacji o ks. Józefie Wryczy na jednym spotkaniu
okazało się niemożliwe. W związku z tym członkowie bydgoskiego oddziału
postanowili, że kolejne „zéńdzënie”
będzie dotyczyło tego samego tematu.
